«Едіге би» жырының көне қолжазбасы факсимиле түрінде жарық көрді

Алматы. 3 қазан 2025 ж. Barbang Info – Қолжазбалар және сирек кітаптар ұлттық орталығы қазақ әдебиеті тарихында маңызды орын алатын «Едіге би» жырының ең көне қолжазбасын цифрлы форматқа көшіріп, факсимиле нұсқасын оқырман назарына ұсынды. Мәдениет және ақпарат министрлігінің хабарлауынша, бұл қолжазба XV ғасырда жазылған болуы мүмкін. Кейіннен XIX ғасырда Шыңғыс Уәлиханұлы жырдың бас нұсқаларын жинастырып, жоғалған үлгілерді қайта қалпына келтірген. Шоқан Уәлиханов өз кезегінде 1842 жылы Ахмет есімді жазушы арқылы толықтырулар енгізіп, жырды бөліп-жарып, қайта толтырған. Зерттеушілердің пайымынша, жырда қолданылған сөз тіркестері мен тілдік құрылымдар ежелгі дәуірлердің әсерін сақтайды әрі Түркі тілдеріне тән емес элементтерді де қамтиды. Белгілі түрколог П. М. Мелиоранский еңбектерінде осы ерекшеліктерге мән берген. Поэма Едіге батырдың өмір жолынан басталып, Тоқтамыстың ұлы Қадырбердіні өлтіруінен соң аяқталады. Аңызға сүйенсек, батыр Ұлытаудың ең биік шыңында жерленген. Сонымен қатар, жыр алғаш рет 1905 жылы Санкт-Петербургте «Едіге мен Тоқтамыш туралы аңыз» атты атпен профессор Мелиоранскийдің редакциясымен басылып шыққан.