Асан Джалилов
Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңге 1993 жылдың 15 қарашасында айналымға енгізілді. Бұл тарихи шешім жас мемлекет үшін экономикалық тәуелсіздіктің жаңа кезеңін ашып, қаржы жүйесінің жеке дамуына жол салды. Кеңес Одағы тарағаннан кейінгі кезеңде ортақ рубль аймағында қалу экономикалық тұрақсыздықты күшейтіп, инфляцияны бақылауды қиындатты. Сол себепті дербес валютаны енгізу елдің егемен қаржы саясатын қалыптастырудың маңызды шарты болды.
Теңгенің алғашқы банкноттары құпия түрде дайындалып, елге жеткізілді. 1993 жылғы қарашада Мемлекет басшысының жарлығымен ұлттық валюта ресми түрде айналымға енгізілді. Осы сәттен бастап Қазақстан өз экономикалық бағытын дербес айқындауға мүмкіндік алды. Алғашқы сериядағы банкноттарда әл-Фараби, Сүйінбай, Құрманғазы, Абай, Шоқан Уәлиханов сынды тарихи тұлғалардың бейнеленуі ұлттық валютаның рухани мазмұнын күшейтті. Кейінгі жылдары теңгенің қорғаныс элементтері жаңартылып, мемлекет символдары мен елорданың сәулеттік келбеті бейнеленген жаңа үлгілер шықты.
Ұлттық валюта еліміздің экономикалық архитектурасын қалыптастыруда шешуші рөл атқарады. Теңге ақша-несие саясатын жүргізуге, инфляцияны бақылауға, қаржы нарығын реттеуге және ішкі экономиканың тұрақтылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Банк жүйесі, қор биржасы, мемлекеттік бағалы қағаздар нарығы – бәрі ұлттық валютаның айналымға енуімен бірге дамыды. Сонымен қатар, барлық әлеуметтік төлемдер, жалақы, депозиттер мен жинақтар теңгемен есептеліп, халықтың әл-ауқатына тікелей әсер етеді.
Соңғы жылдары Қазақстан теңгенің өңірлік маңызын күшейтіп, жаңа қаржы құралдарын енгізіп, төлем жүйесін жетілдіруде. Көрші елдермен сауда қатынастарында теңгенің рөлі артып, ұлттық валюта халықаралық экономикалық байланыстарда да қолданыс табуда.
15 қараша – Төлемдер мен қаржы жүйесі қызметкерлерінің күні ретінде атап өтіледі. Бұл – ұлттық валютаның мемлекеттің экономикалық дамуындағы стратегиялық маңызын және қаржы саласы мамандарының еңбегін бағалаудың белгісі.
Теңге – қарапайым ақша бірлігі емес, мемлекеттіліктің, тәуелсіздік пен экономикалық еркіндіктің символы. Оның тарихы – Қазақстанның дербес даму жолының тарихы. Ұлттық валютаны құрметтеу – елдің егемендігін құрметтеу, ал оның тұрақтылығы – мемлекет тұрақтылығының кепілі.
