Бакыт Кулманов
2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанда электрондық шот-фактураларды автоматты бақылау жүйесі – «е-ТАҢБА» енгізіледі. Бұл жүйе бастапқыда барлық жаңа ҚҚС төлеушілерге қолданылмақ болған. Алайда бизнеске түсетін ауыртпалықты азайту үшін «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы бұл тізімді шектеуді ұсынды.
Қаржы министрлігі мен «Атамекен» палатасы келісімге келіп, автоматтандырылған бақылау жүйесі тек бір санаттағы салық төлеушілерге ғана қолданылады деген шешім қабылдады. Яғни, бұл жүйе шот-фактураны сауда айналымы расталған соң қайтарып алған ҚҚС төлеушілерге ғана қатысты болады.
Жаңа Салық кодексі күшіне енгеннен кейін ҚҚС шегі төмендеп, жеңілдетілген декларация негізінде жұмыс істейтіндерге бірқатар шектеулер енгізіледі. Сарапшылардың айтуынша, бұл өзгерістер ҚҚС төлеушілердің санын екі жарым есе арттырады – қазіргі 130 мыңнан 340 мыңға дейін. Алайда ҚҚС аясындағы жалпы айналым бар болғаны 5 пайызға ғана ұлғаяды. Бұл – жүйені бірден кең ауқымда енгізу экономикалық тұрақсыздыққа алып келуі мүмкін дегенді білдіреді.
«Атамекен» келесідей ұсыныстар енгізді: автоматтандырылған бақылауды алдымен тек бір санатта сынақ ретінде енгізу, бақылау мерзімін қысқарту, ауыл шаруашылығы, медицина, тасымалдау және комиссиялық қызмет секілді салалық ерекшеліктерді ескеру, сондай-ақ ҚҚС бойынша дебеттік сальдоны назарға алу.
Нәтижесінде жүйе кезең-кезеңімен іске қосылады. Бұл шешім кәсіпкерлерге бейімделуге мүмкіндік беріп, экономикалық қауіптерді азайтады.
